Een tijdje terug kreeg ik de mogelijkheid om weer even binnen te mogen kijken in een soortgelijke woning waar ik ben geboren. In mijn herinnering was deze van enorme afmetingen waar je kon verdwalen, maar nu ik er weer sta blijkt hij een stuk kleiner. Alles is groter in de herinnering van een kleine jongen die ik toen was en daar opgroeide. De flinke huiskamer waar de hele familie samenkwam om verjaardagen te vieren, soms wel meerdere malen per maand, bleek in de realiteit van een volwassene veel minder groot.
De flats zijn ruim genoeg voor een stel met een of twee kinderen. Maar ik kende ook gezinnen met zeven kinderen of meer die hier opgroeiden. Stapelbedden op de slaapkamers waren noodzaak om iedereen een goede nachtrust te gunnen.
De ruimte werd effectiever benut of we hadden er minder van nodig. Hoe deden we dat toen? Konden we in die tijd met minder plek overweg of hadden we het niet nodig? Privacy binnen de familie, bestond dat toen? Ik weet het niet meer.

Ik vroeg me af hoe mijn familie het voor elkaar had gekregen om in deze huiskamer hun verjaardagen te vieren en aan ruim dertig mensen een plaats te bieden. Het leek me bijna onmogelijk toen ik de ruimte bekeek. Er werden regelmatig inklapstoelen gehuurd want niemand had dertig stoelen in huis. Kinderen hadden zelden een eigen stoel en kropen op de schoot bij een van de volwassenen.
Toen ik rondkeek in de huiskamer waar ik op bezoek was, zag ik in gedachten mijn familie weer zitten in de blauwe rook van de sigaren en sigaretten die er verdampt werden. Het was propvol en mistig, iedereen zat letterlijk tegen elkaar aan te dampen.
Meeroken was normaal in die tijd. Als de asbakken overliepen werden de peuken direct in de kolenkachel gedumpt en het raam moest open om binnen toch enig zicht te houden. De condens droop van de ramen en het zuurstofgehalte in de huiskamer lag absoluut onder het aanbevolen niveau. Maar ik heb nooit gemerkt dat iemand er ooit een probleem van maakte.

Een gemiddelde verjaardag bij ons werd bezocht door minstens 20-25 familieleden en ik vraag me nog steeds af of ze ook boven in de slaapkamers of op het balkon zaten. De dag na de verjaardag gingen de huurstoelen terug naar de feestwinkel op de Amsterdamse Straatweg en ging de bezem door het huis dat totaal schoon werd geboend. De vitrage en de gordijnen gingen in de was omdat de ontbindingsrook van een lading sigaretten erin getrokken was. Dan heb ik het niet eens over de zware Van Nelle shag die er door mijn ooms gepaft werd. Ik rook ze meestal eerder dan ik ze zag want die geur kreeg je nergens uit, niet uit de kleding en zelfs niet uit het behang.
De vloer werd geboend en de ramen gewassen. En dit ritueel gebeurde minstens twee keer in de maand tussen de verjaardagen door. In de week dat er geen verjaardag bij ons thuis was werd hij wel ergens anders gehouden met hetzelfde ritueel. Er was er altijd wel een op de agenda met de grote families van toen en het was altijd supergezellig.

Het was veel werk maar verjaardagen houden de families bij elkaar zei mijn vader altijd.
Absoluut een feit.